ԱՄՈՒԼՍԱՐ ԼԵՌՆԱՃՅՈՒՂՈՒՄ՝ ՄԻ ՈՐՈՏ…

«Ազատութի՜ւն, — գոչեցի, —
Թող որոտա՛յ իմ գլխին
Փայլակ, կայծակ, հուր, երկաթ…»
Հատված Մ.Նալբանդյանի «Ազատություն» բանաստեղծությունից

Փորձենք ըմբռնել մոտ 36 տարվա կարճատև կյանք ապրած, սերունդներին «Ազատությու՛ն» ավանդող հանճարեղ Միքայել Նալբանդյանի (1829-1866թթ.) վերոհիշյալ տողերը, որոնք դպրոցական տարիներից մեր շուրթերին են:

Ինչպես հետագայում Աղայանը, Թումանյանը, Իսահակյանը, Չարենցն ու մյուս մտավորականները, Նալբանդյանը, ժամանակի թելադրանքով, այլաբանորեն էր փոխանցում իր պատգամները:

Մեր մեծերի ընտրած բառերն ինքնանպատակ ու պատահական չէին:

Ընդհակառակը, խորիմաստ ու խորախորհուրդ, թաքնագիտական շղարշով…

Հիրավի…

«Թող ՈՐՈՏԱ…»

Ի՞նչն է որոտում:

Ամպրոպը:

Ո՞վ էր Ամպրոպի դիցը:

ՓԱՅԼԱԿԸ, ԿԱՅԾԱԿԸ, ՀՈՒՐԸ՝ Թեժուբը, իր ԵՐԿԱԹԵ երկսայր տապարով, որն հետագայում մեր էպոսի՝ «Սասնա Ծռերի» հերոսի ձեռքի «ԹՈՒՐ-ԿԵԾԱԿԻՆ» («ԿԱՅԾԱԿԻՆ») էր:

Որոտն, Որոտան, Որոտնա գավառ (Երկիր)՝ Մեծ Հայքի Սյունիք Աշխարհում՝ Որոտն Բերդի շուրջ…

Ի փառս հազարամյակներից եկող դիցի, այսօրվա Հայաստանում ունենք Որոտան գետը, որն իր «որոտով» հազարամյակների հեռվից հնչող «Երգն» է շառաչում («Կումարբիի Երգը»)…

Եվ, Զանգեզուրի լեռնաշղթայի Ամուլսար լեռնաճյուղում, Որոտանի վեհ լեռնանցքից ու Որոտանի ազդեցիկ Կիրճից ոչ շատ հեռու՝ մի ահեղ Թեժ լեռ …