«ԹԱԳԱՎՈՐՆ ԱՊՐԱ՛Ծ ԿԵՆԱ…»
կամ՝
«ԿԵՑՑԵ՛ ԹԱԳԱՎՈՐԸ» ( ավելի ստույգ՝ «Արևշատություն արքային»…)
Բարեմաղթանքի նման բանաձևն ընդունված էր ու հայտնի վաղնջական ժամանակներից ի վեր:
Հարատևելով հեքիաթներում՝ այն հասել է մեզ:
Հեքիաթներից բացի, նման օրհնանքով են ավարտվում հին աշխարհի բազմաթիվ արձանագրություններ, որոնցից մեկն առանձնահատուկ նշանակություն ունի մեզ համար ոչ այնքան իր բովանդակությամբ, այլ՝ գործածված տառերի համար:
Անցյալի քաղաքակրթությունների հետքերի ուսումնասիրության հանդեպ հետազոտողների հետաքրքրության բուռն զարթոնքը 19-րդ դարից համադրվեց բնական գիտություններով ու լեզվաբանությամբ նաև:
Հողի ընդերքից «ժայթքած» հարուստ նյութերի ուսումնասիրությունը համալրվեց ժամանակի արձանագրությունների վերծանմամբ ևս:
Գիտական առաջին պրպտումները բազմաթիվ հարցեր էին առաջացնում, որոնք, ի թիվս իրենց աշխատանքային հաշվետվության, գիտնականները ներկայացնում էին Ակադեմիական հանձնաժողովին:
19-րդ դարի ֆրանսիացի հնագետ, դրամագետ, քաղաքական գործիչ Ֆելիքս դը Սոլսին (Félicien (Félix) de Saulcy, 1807-1880թթ.), Արձանագրությունների և գրականության Ակադեմիայի անդամ (Académie des inscriptions et de belles lettres), 1847 թվականին ներկայացնում է իր վերծանումները՝ կատարված Վանի արձանագրություններից:
Լինելով թանգարանի գիտաշխատող, սենատոր և «Աստվածաշնչյան հնագիտության» հիմնադիրներից մեկը, հնագիտական պեղումներ իրականացրած մասնագետը փորձում է մանրամասն, տող առ տող ծանել Վանի Խորխոռյան դռան աջ կողմում գտնվող ժայռին փորագրված գիրը:
Այսօր, որպես արամեական տառերի մի այլ տարատեսակ, այլոց կողմից գործածվող այբուբենի տառերով գրվածը նա առանց դժվարության կարդում է հայերենով՝ ընդգծելով «Է» տառի՝ որպես աստվածային «Էություն» և երրորդ դեմքի եզակի թվի «է»-ի իմաստով կիրառումը, «Գավառ», «Զոր» (Զորություն), Փոր (հարթավայր) բառերը, «գն» և «գնի» վերջավորությունները…
Ամենազոր, Փառահեղ տիտղոսներով գովաբանական տեքստն ավարտվում է վերոհիշյալ մաղթանքով՝
«Թագավորն ապրած կենա» կամ՝ «Երկարարև լինի», ավելի ստույգ՝ «Արևշատություն արքային», («Թագավորն Արևշատ լինի»)… (հետագայի հնչողությամբ՝ «Կեցցե՛ թագավորը») (հայերենով ձևակերպումներն էլ՝ իմ «վերծանմամբ»)…
Արամեական գրերն էլ, նրանցից սերված մյուս տարբերակն էլ նույն ձեռագրով են ստեղծվել և, տրամաբանական է, ոչ քոչվոր ցեղերի կողմից (ինչպես փորձում են ենթադրել)…
Զարմանալիորեն, նախամաշտոցյան գրերի որոնումների արդյունքում ձեռք բերված «Դանիելյան նշանագրերը» նույն քանակությամբ են, ինչ վերոհիշյալ այբուբենը (հիշենք, որ ձայնավորները գրվեցին (հավելվեցին) Մաշտոցյան «տեսիլքում» և, ինչպես հայտնի է, ձայնավորները պակասում են նշված այբուբենում ևս. յոթն ձայնավորների խորին Խորհուրդի՝ հնագույն «Եօթնագրեանքի» մասին՝ առանձին գրառմամբ):
Նախամաշտոցյան գրականության վերացման ավելորդ մի պատճառ…
